Czy dłużnik, wobec którego ogłoszono upadłość konsumencką, może rozpocząć wykonywanie działalności gospodarczej w toku upadłości konsumenckiej? Tak, ponieważ przepisy prawa upadłościowego tego nie zabraniają.

Takie też zapatrywanie wyraził Sąd Okręgowy w Szczecinie w postanowieniu z dnia 9 stycznia 2019 r., w którym stwierdził, że “żaden przepis dotyczący postępowania w sprawie tzw. upadłości konsumenckiej nie wyraża zakazu podejmowania przez upadłego działalności gospodarczej“, wskazując jednocześnie, że “swoboda działalności gospodarczej jest jedną z wolności gwarantowanych każdemu już w przepisach Konstytucji RP (art. 20 Konstytucji RP), a ograniczenie swobody działalności gospodarczej może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy i to z uwagi na ważny interes publiczny (art. 22 Konstytucji RP).“

Przepisy prawa upadłościowego wymuszają dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej posiadanie statusu osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej, ale już nie przewidują negatywnych konsekwencji podjęcia działalności gospodarczej przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.

Choć głosów krytyki wobec poglądu o dopuszczalności podjęcia działalności w toku upadłości konsumenckiej nie brakuje (przede wszystkim z uwagi na uregulowanie odrębnego postępowania insolwencyjnego dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej), to jednak można zauważyć pozytywne aspekty takiego rozwiązania. Środki wypracowane przez upadłego w ramach podjętej działalności gospodarczej będą stanowiły co do zasady składniki masy upadłości, które z kolei przeznaczone zostaną na zaspokojenie wierzycieli. Odrębną kwestią pozostaje nieprzekazywanie dochodów do masy i brak współpracy z syndykiem, które to zachowanie może być podstawą do umorzenia postępowania upadłościowego.

W przywołanym postanowieniu z dnia 9 stycznia 2019 r. Sąd jednocześnie odniósł się do możliwości zaciągania zobowiązań przez upadłego, w tym związanych z rozpoczętą działalnością gospodarczą. Zgodnie z art. 491 ¹⁸ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe, “w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli“. Z tego przepisu Sąd wywiódł, że w okresie poprzedzającym wykonywanie planu spłaty upadły nie jest ograniczony w podejmowaniu czynności prawnych prowadzących do zaciągnięcia zobowiązań, a w okresie jego wykonywania nie może zaciągać jedynie zobowiązań pogarszających jego zdolność do wykonywania planu spłaty.

Podsumowując, pozytywnie można ocenić pozostawienie możliwości prowadzenia działalności przez upadłego w toku upadłości konsumenckiej, o ile uzyskane środki zasilą stan masy upadłości, a upadły nie będzie swoim zachowaniem dawał podstawy do umorzenia postępowania.